Wat is verlichting, een Arhat of een Bodhisattva?

Wat is een Arhat (Arya), een 'superieur' of 'edel' mens?

Dit is iemand die een directe realisatie van de leegte heeft. Dit is een zeer belangrijke mijlpaal op het pad van een boeddhist, en de basis om de verlichting te kunnen bereiken. Zo'n realisatie vindt dus plaats vóórdat je verlicht wordt. Door de wijsheid die de leegte realiseert verwijder je geleidelijk aan onwetendheid, verstorende emoties, karma en de indrukken daarvan. 

Wat is verlichting?

'De verlichting' kan meerdere betekenissen hebben in verschillende religies, en zelfs binnen het boeddhisme kunnen twee niveaus van verlichting onderscheiden worden: 

Iemand die onwetendheid en verstorende emoties (boosheid, gehechtheid, jaloezie, trots, etc.) voor eeuwig uit zijn geest heeft verwijderd kan verlicht genoemd worden, en hij of zij is een Arhat (of Arahat). Bovendien heeft een Arhat alle karma, dat een wedergeboorte in de cyclus van telkens terugkerende problemen (samsara) zou kunnen veroorzaken, gezuiverd. Zo iemand vertoeft in een toestand van vrede, voorbij alle verdriet en lijden, die nirvana of bevrijding wordt genoemd. Dit wordt gezien als einddoel van de beoefening in de Theravada traditie. 

Behalve het verwijderen van onwetendheid, verstorende emoties en karma uit de geest, heeft een boeddha ook de meest subtiele indrukken van deze onzuiverheden verwijderd. Een boeddha heeft dus alle bezoedelingen gezuiverd en al zijn goede eigenschappen ontwikkeld. De staat die daarvan het gevolg is, wordt volledige verlichting genoemd. Dit is het einddoel van de beoefening in de Mahayana traditie.

Wat is een bodhisattva?

Een bodhisattva is iemand die spontaan en voortdurend de wens heeft om het welzijn van alle voelende wezens te realiseren, en om dat te kunnen doen, streeft een bodhisattva naar de volledige verlichting als een Boeddha. Door het pad te beoefenen dat vooral bestaat uit een combinatie van mededogen (compassie) en wijsheid, kan zo iemand een Boedha worden.
Er zijn verschillende niveaus van bodhisattva's, overeenkomstig hun niveau van realisatie. Sommigen zijn nog niet vrij van het rad van wedergeboorte, anderen wel (zoals de Arya-bodhisattva's). Deze arya-bodhisattva's kunnen vrijwillig kiezen opnieuw te worden wedergeboren om anderen te helpen. Dit gebeurt door de kracht van hun mededogen. Ditzelfde geldt ook voor boeddha's, die in staat zijn om emanaties van zichzelf in de gewone wereld te zenden, en andere wezens te helpen.

Zie ook de pagina Belangrijkste tradities; Theravada, Mahayana en Vadjrayana.