Wat is een stoepa?

Historie

Een stoepa is een boeddhistisch monument en heeft zijn oorsprong in het advies van de historische Boeddha. Kort voor zijn overlijden vroegen zijn leerlingen wat ze met zijn lichaam zouden moeten doen. De Boeddha antwoordde toen (in de Mahaparanibbana Soetra) dat hij wilde dat zijn lichaam gecremeerd zou worden, en zijn overblijfselen verdeeld en in acht monumenten (stoepa's) geplaatst zouden worden. Deze stoepa's zouden gebouwd moeten worden op acht locaties die belangrijk waren voor zijn spirituele reis. Dit waren:

• Lumbini - geboorte

• Bodhgaya - verlichting

• Sarnath (Varanasi) - eerste onderricht

• Sravasti - wonderen

• Samkashya - terugkeer uit de hemel van 33

• Rajgir - verzoening van een meningsverschil tussen de monniken

• Vaishali - waar de Boeddha veel heeft gemediteerd

• Kushinagar - overlijden; mahaparinirvana

Vorm en symboliek

De Boeddha gaf aanwijzingen om de stoepa een vierkante basis te geven en plaatste er een ronde bedelnap ondersteboven op, zodat een soort ronde koepel ontstond. Deze basisvorm is in vrijwel alle stoepa's terug te vinden. Over de eeuwen heen ontstonden er in de verschillende landen allerlei varianten op deze basisvorm. Zo kun je ook vaak een ronde koepelvormige basis zien met daarop een vierkant blok en een soort conische piek.

De volgende beknopte uitleg stamt uit de Tibetaanse traditie:

Onder de stoepa bevindt zich meestal een vierkante troon. De basis van de stoepa is vierkant met daarop een rond gedeelte met een soort conisch piek die bestaat uit 14 ringen. Daarboven is een soort parasol en vaak staat er op de piek een halve maan en een ronde zonneschijf. De verschillende elementen van het lichaam van de Boeddha zijn allemaal doordrongen van verlichting. Daarmee zijn de vijf elementen ook belichaming van de verlichting.

• de vierkante basis symboliseert het element aarde en gelijkmoedigheid

• de ronde bol symboliseert het element water en onvernietigbaarheid

• de conische piek symboliseert het element vuur en compassie & wijsheid

• de parasol symboliseert het lucht element en 'alles realiseerbare actie'

• het hele volume van de stoepa, of het juweel op de top symboliseert het element ruimte en 'alles doordringend bewustzijn'

De volledige symboliek is echter veel uitgebreider, vind hier bijvoorbeeld een les van Geshe Ngawang Zopa over de acht soorten stoepa's.

"Als je duizend insecten en wormen in zakken hebt, en je gaat drie maal met ze rond de stoepa, dan zul je ze niet alleen redden van de lagere bestaanswerelden, maar ze zullen ook de oorzaken voor verlichting creëren. Deze rondgangen worden de oorzaak van hun verlichting, voor het bereiken van bevrijding van samsara, om een goede wedergeboorte te verkrijgen in hun volgend leven. Dus iedere keer als je met ze rondgaat, schenk je al die duizend insecten en wormen de verlichting, bevrijding en een goede wedergeboorte. Ook is er niet slechts één enkele stoepa, maar velen, en iedere stoepa bevat heel veel 'vier relikwie mantra's'. Dus voor zoveel mantra's en stoepa's er zijn, met iedere rondgang geef je aan alle insecten die je hebt even zovele oorzaken voor de verlichting, bevrijding van samsara en geluk in volgende levens. Je schept de oorzaak voor hun ongelofelijke, ongelofelijke, ongelofelijke zuivering en voor hen om positieve energie te verzamelen - en daarnaast twijfelloos ook voor jezelf."
Lama Zopa Rinpoche