Offergaven maken, waarom en hoe?

 

Inhoud:

• Het doel van offergaven
• Wat offeren?
• Symboliek van de traditionele 8 offergaven
• Offergaven achteraf zelf gebruiken

Het doel van offergaven

We offeren niet omdat Boeddha onze offeranden nodig heeft. Wanneer iemand alle onzuiverheden heeft gezuiverd en de gelukzaligheid geniet die ontspringt uit wijsheid, dan heeft hij geen wierookstokje meer nodig om gelukkig te zijn. Ook offeren we niet om Boeddha’s gunst te winnen. Boeddha ontwikkelde lang geleden onbevooroordeelde liefde en mededogen en dat zal door vleierij en omkoperij niet anders worden, zoals bij gewone mensen wel het geval is. 

In plaats daarvan is offeren een manier om voor onszelf positieve mogelijkheden te scheppen, gierigheid tegen te gaan en gehechtheid te verminderen. Hierdoor staat je bewustzijn meer open voor heilzame gedachten, zodat we makkelijker realisaties op kunnen wekken. Normaal voelen we ons erg gehecht en egoïstisch. We houden het grootste en mooiste voor onszelf en geven vaak alleen dingen die minder goed zijn of iets wat we zelf helemaal niet willen hebben aan anderen. Met dergelijke egoïstische trekjes voelen we ons altijd arm en ontevreden ook al bezitten we nog zo veel. We zijn voortdurend bang om het weinige dat we hebben te verliezen. Zo'n houding ten opzichte van materiële zaken maakt onze geest rusteloos en verleidt ons om oneerlijke dingen te doen om meer spullen te verzamelen, of om onvriendelijk tegen anderen te zijn om te beschermen wat we bezitten. We offeren dus om deze destructieve gewoonten van gehechtheid en egoïsme te doorbreken.

De belangrijkste offergave is echter onze beoefening om anderen te helpen en onze eigen geest te ontwikkelen.

Wat offeren?

Er zijn legio mogelijkheden voor offergaven, bijvoorbeeld:

• Voedsel kun je eerst (mentaal) aanbieden aan de Boeddha voor je het nuttigt.
• Positieve energie die je hebt gecreëerd en verzameld kunnen we aanbieden (toewijden) als offergave. Je stelt je dan voor dat die energie materialiseert tot offergave.
• In het algemeen kunnen we, wanneer we iets hebben gekocht, dit eerst aanbieden aan de Boeddha's voor het zelf te gebruiken. Zo creëren we extra positieve energie.
• Ook wierook en lichtofferandes zijn mogelijk. Kaarsjes of elektrische lichtjes zijn heel geschikt.
• Mooie dingen die je ziet - bijvoorbeeld een zonsondergang.

In de Indiase en Tibetaanse traditie worden altijd bloemen, licht, wierook en muziek geofferd, maar je mag ook hele andere dingen offeren. Het criterium is datgene wat je zelf mooi vind en datgene wat je bijvoorbeeld hoge gasten aanbiedt. Het hoeft niet veel te kosten. Het gaat om de intentie, de motivatie en de kwaliteit van het aanbieden. Lama Yeshe bijvoorbeeld had soms een speelgoedvliegtuigje op zijn altaar staan omdat vliegtuigen het mogelijk maakten dat hij over de hele wereld de leer van de Boeddha kon onderrichten.
Als je een offerande brengt zou dat zonder een gevoel van verlies horen te zijn. Daarom worden in de Tibetaanse traditie schaaltjes water op het altaar geofferd. Water is altijd voorhanden zodat we het gemakkelijk kunnen offeren zonder gehechtheid of egoïsme. Door op deze manier te offeren wennen we aan het idee en de handeling van het geven. We voelen ons rijk als we dingen weggeven en leren genieten van het delen met anderen.

Als je de mooiste offergaven alleen aanbiedt om indruk te maken op anderen, dan wordt het offeren geen spirituele activiteit, maar een bezigheid om je eigen ego te vertroetelen. Een positieve motivatie is erg belangrijk wanneer je iets offert, anders heeft het offeren geen of maar een heel beperkt effect en kan het juist gierigheid of gehechtheid opwekken. Zorg er ook voor dat de offergaven op een eerlijke manier verkregen zijn en zuiver zijn.

Symboliek van de traditionele 8 offergaven

De traditionele offergaven hebben een uitgebreide symbolische betekenis, die vaak anders is dan we in onze westerse cultuur zouden verwachten; hieronder een heel beknopt overzicht:

• Water om het gezicht en de handen te wassen (Sanskriet: argham) 
  Dit symboliseert voorspoedigheid zodat de oorzaken en omstandigheden die positieve resultaten geven voor alle voelende wezens ontstaan.
• Water om de voeten te wassen (Sanskriet: padyam) 
  Symboliseert zuivering, door de voeten van alle verlichte wezens te wassen, zuiveren we alle negatieve karma en verduisteringen van de geest van onszelf en alle andere wezens.
• Bloemen (Sanskriet: pushpe) 
  Bloemen staan voor vrijgevigheid, dat ons hart opent en de schoonheid van de verlichting laat zien. Bij het offeren kun je visualiseren dat je de bloemen als een krans voor het hoofd van de Boeddha's aanbiedt. Vrijgevigheid staat niet alleen voor het geven van materiele bezittingen, maar ook het geven van bescherming, zoals het beschermen tegen gevaarlijke situaties. Het geven van wijsheid is een belangrijke vorm van vrijgevigheid, die anderen kan helpen hun lijden te verminderen.
• Wierook (Sanskriet: dupe) 
  Wierook staat voor ethiek en morele zelfdiscipline. Ethiek en morele zelfdiscipline zijn niet alleen belangrijk om te voorkomen dat we anderen onnodig schade toebrengen en zo negatief karma voor onszelf verzamelen, maar ook om onze geest beter onder controle te krijgen. Zonder beheersing van onze eigen geest blijven we gevangenen van onze eigen verstorende emoties en onjuiste egoïstische zienswijzen.
• Licht (Sanskriet: aloke) 
  Licht symboliseert vooral geduld en de helderheid van geest die de schaduwen van onwetendheid uit de geest verdrijft. Geduld laat de kracht en de helderheid van de geest zien, die wijsheid en mededogen bezit. Geduld kan op veel manieren worden beoefend; als middel tegen woede, maar ook het geduld van studie en beoefening. Aan de andere kant moeten we juist geen geduld hebben met onze verstorende emoties zoals bijvoorbeeld woede, jaloezie, eigenwijsheid en trots. Zie ook deze pagina over lichtofferanden. 
• Parfum, prettige geuren (Sanskriet: gandhe) 
  Aangename geuren als offergaven aan de neus van de verlichte wezens, zoals van saffraan en sandalwood en dergelijke, staan voor enthousiaste volharding. Met deze kwaliteit kunnen we alle kwaliteiten van de verlichting realiseren. Het resultaat van onze beoefeningen en geestestraining hangt af van onze eigen inspanningen en motivatie. Je kunt mediteren dat door deze offergave alle voelende wezens de kwaliteiten van de verlichting zullen bereiken.
• Voedsel (Sanskriet: naividye) 
  Deze offergave aan de tong van alle Boeddha's en Bodhisattva's symboliseert samadhi, of éénpuntige concentratie, die als een nectar voor de geest is. Eénpuntige concentratie geeft niet alleen gelukzaligheid, maar ook paranormale krachten zoals helderziendheid. Zoals voedsel ons lichaam steunt, zo geeft de stabiele geest van concentratie een rustige en heldere geest. Mediteer dat door deze offergaven van voedsel alle voelende wezens de kwaliteit van samadhi (eenpuntige concentratie) mogen ontwikkelen.
• Muziek (instrumenten) (Sanskriet: shabda) 
  We offeren muziek aan de oren van de verlichte wezens, dat wijsheid symboliseert. Door zijn ontstaan en werking, symboliseert geluid het afhankelijke ontstaan: het geluid van een gitaar wordt veroorzaakt door de snaar, het hout, een vinger etc., die alle nodig zijn om geluid te produceren en we hebben oren nodig om het te horen. Geluid is verder bijzonder tijdelijk. Op dezelfde manier is de wijsheid dat alle dingen afhankelijk ontstaan van oorzaken en omstandigheden, en bovendien vergankelijk zijn, de oorzaak dat we de verlichting kunnen bereiken. Mogen alle voelende wezens deze wijsheid ontwikkelen en zich bevrijden van verwarring en onwetendheid en zo de verlichting bereiken.

Een heel ander type offergave is de symbolische offergave van het hele universum, zie hiervoor de pagina over de Mandala offerande.

Offergaven achteraf zelf gebruiken

De offergaven kun je maken aan de Drie Juwelen: de Boeddha, de Dharma (zijn leer) en de Sangha (de gemeenschap). Maar als je de offergaven van het altaar neemt en vervolgens zelf opeet of drinkt, dan is er het gevaar dat we feitelijk stelen van de Drie Juwelen. Het is daarom zeker af te raden om de offergaven direct van dezelfde schalen te eten of drinken. 
Om te voorkomen negatief karma te verzamelen door dit te doen, geeft Lama Zopa Rinpoche het advies om een mantra te reciteren. Zijn advies staat op de pagina Mantra om schade te voorkomen door het eten van offergaven bestemd voor de Drie Juwelen.