De wensende bodhisattva-gelofte
De verlichtingsgeest wordt ingedeeld in de wensende en ondernemende verlichtingsgeest. Het verschil wordt door de Indiase meester Shantideva uitgelegd als het voornemen op weg te gaan en het feitelijk op weg gaan.
De bodhisattva-gelofte kun je nemen op drie niveaus:
- de wensende verlichtingsgeest met de belofte daarin in dit leven te zullen trainen,
- de wensende verlichtingsgeest met de belofte daarin in alle volgende levens te zullen trainen,
- de ondernemende verlichtingsgeest waarbij je invulling geeft aan de wens een boeddha te worden voor het welzijn van alle wezens door te trainen in de drie soorten morele zelfdiscipline van de bodhisattva's. In dat geval doet men de belofte ten overstaan van een leraar of een boeddhabeeld.
Het verschil tussen de wensende en de ondernemende geloften kun je zien als het verschil tussen op reis willen gaan en daadwerkelijk gaan reizen door in je vervoermiddel te stappen. Iemand die wel de wens heeft om voor het welzijn van alle voelende wezens de verlichting te bereiken, maar nog niet zo ver is om de ondernemende bodhisattva-gelofte te nemen, kan dus ook deze wens vastleggen door de wensende gelofte te nemen.
Als basis voor de gelofte dien je toevlucht te hebben genomen in de drie Juwelen en de tien schadelijke activiteiten* zoveel mogelijk op te geven, minimaal het opgeven van het doden van andere wezens. Het is mogelijk de bodhisattva-gelofte te ontvangen als je geen van de vijf lekengeloften houdt.
Bij de wensende bodhisattva-gelofte beloof je de motivatie van de verlichtingsgeest vast te houden, en daarvoor het volgende te doen.
Om de verlichtingsgeest in dit leven in stand te houden dienen we:
- Zesmaal daags - het liefst ’s ochtends en ’s avonds drie maal - de verlichte motivatie opnieuw te formuleren en op te wekken.
- Terwijl we de verlichtingsgeest opwekken vreugdevol na te denken over de voordelen van de verlichtingsgeest.
- Geen enkel wezen buiten te sluiten door onmiddellijk de neiging om niet te willen werken voor het welzijn van voelende wezens tegen te gaan door jezelf weer te motiveren: ik wil wel het boeddhaschap bereiken voor alle voelende wezens.
- De verzamelingen verdienste (positieve energie) en wijsheid voortdurend te vergroten voor het invullen van dat doel van het bereiken van het boeddhaschap voor iedereen.
Dit zijn de vier instructies waarmee we ervoor zorgen dat de verlichtingsgeest in dit leven niet verzwakt.
Om de verlichtingsgeest ook in volgende levens niet te laten verzwakken dienen we:
A) De vier negatieve activiteiten te voorkomen:
- De spirituele leraar niet misleiden met leugens en valse voorwendsels en ook andere voor ons belangrijke personen zoals onze ouders mogen we niet voorliegen.
- Niet veroorzaken dat anderen spijt krijgen van hun heilzame activiteiten.
- Geen kwaad spreken over bodhisattva's.
- Geen kwaliteiten voor te wenden of fouten te verbergen.
B) De vier heilzame activiteiten te beoefenen:
- Liegen opgeven en altijd oprecht te spreken.
- Anderen aan te moedigen heilzame activiteiten te verrichten.
- Positief over bodhisattva's spreken en anderen als bodhisattva's beschouwen.
- Eerlijk te zijn over kwaliteiten en fouten.
* De tien schadelijke activiteiten
- Drie fysieke schadelijke activiteiten: doden, stelen en seksueel wangedrag (overspel)
- Vier verbale schadelijke activiteiten: liegen, tweedracht zaaien, schelden en grove taal gebruiken, zinloos kletsen
- Drie mentale schadelijke activiteiten: hebzucht, kwaadwil, verkeerde zienswijzen