Leefregels en geloften

Onderstaande beschrijving geeft de geloften weer zoals die in de Tibetaanse traditie voorkomen. Andere boeddhistische tradities kunnen afwijkende geloftes en regels hebben. De basis van de boeddhistische praktijk is echter altijd het voorkomen dat we anderen schade toebrengen.

Tien schadelijke activiteiten

Een belangrijke richtlijn voor ons algemene gedrag zijn de tien schadelijke activiteiten:

• Drie fysieke schadelijke activiteiten: doden, stelen en seksueel wangedrag (overspel)
• Vier verbale schadelijke activiteiten: liegen, tweedracht zaaien, schelden en grove taal gebruiken, zinloos kletsen
• Drie mentale schadelijke activiteiten: hebzucht, kwade wil, verkeerde zienswijzen

Geloften, waarom eigenlijk?

De Boeddha heeft veel lessen besteed aan gedrag dat wel of niet schadelijk is voor onszelf en anderen. Iedereen is vrij om deze adviezen te volgen. Wanneer je echter een stap verder wilt gaan, kun je je voornemens vastleggen door plechtig te beloven dat je bepaalde dingen wel of niet zult doen en geloftes te nemen. De essentie van een gelofte is de kracht van het voornemen, de motivatie. Door je krachtig voor te nemen en een belofte te maken een schadelijke activiteit niet te doen, wordt constant positieve energie gecreëerd, zelfs als je slaapt. Dat is wat betreft karma iets heel anders dan wanneer je zonder belofte niet doodt of niet liegt.

Het is goed om te beseffen dat het bij het nemen van geloften om een geleidelijk proces gaat. Het vraagt veel tijd en energie om onze negatieve gewoontepatronen te veranderen. Het is een psychologisch proces waarbij je jezelf begeleidt. Als je in de fout gaat, kun je het proberen goed te maken, er spijt van te hebben en je krachtig voornemen het de volgende keer beter te doen. Een fout wordt dan een les, en geen reden om depressief van te worden, of een knagend schuldgevoel achter te laten.

Geloften helpen je bewuster te leven, waardoor je negatieve handelingen kunt voorkomen. Hierdoor hebben geloften een bevrijdend en geen beperkend karakter. De Boeddha heeft gezegd dat het houden aan één enkel voorschrift al ongekende voordelen heeft. Er wordt enorm veel positieve energie mee gecreëerd.

Bij geloften streven we ernaar onszelf te bevrijden van problemen door de activiteiten van lichaam en spraak aan banden te leggen. Het doel is om het verzamelen van negatief karma te stoppen en uiteindelijk de wijsheid van zelfloosheid te realiseren, omdat we dan niet meer gestuurd worden door karma en verstorende emoties. Hierdoor kunnen we bevrijding van het cyclische bestaan (samsara) ofwel nirvana bereiken.

Alle geloften in het boeddhisme worden genomen minimaal op basis van het nemen van toevlucht (boeddhist worden), en kunnen alleen genomen worden ten overstaan van anderen die dezelfde geloften al eerder genomen hebben.

Het is wellicht belangrijk om te weten dat er door de vele eeuwen hier en daar wel verschillen zijn opgetreden in de exacte interpretaties van geloften. Mocht je overwegen om bepaalde geloftes te willen nemen, dan is het dus zeer raadzaam om eerst ook de interpretatie te vragen van de leraar waarbij je die geloftes neemt, om verwarring achteraf te voorkomen. Tantrische geloften vormen hierop een uitzondering: hierover krijg je meestal geen uitleg voordat je ze ontvangt, zie ook hieronder voor iets meer uitleg.

Vijf lekengeloften

Als je merkt dat het boeddhisme je motiveert, kun je kiezen om toevlucht te nemen (boeddhist worden) en daarbij één of meer van de volgende vijf lekengeloften af te leggen:

• Niet doden. Het gaat hier vooral om het doden van mensen, maar het is ook goed respect te hebben voor alle voelende wezens, dus ook voor vissen en kleine diertjes (muggen, mieren, enz.).
• Niet stelen, dat wil zeggen: nemen wat niet gegeven is.
• Niet liegen.
• Geen seksueel wangedrag, dat wil zeggen: onder andere geen overspel plegen, en zeker geen seksueel misbruik.
• Geen bedwelmende middelen nemen, zoals alcohol en drugs.

Lekengeloften neem je voor de rest van dit leven. Het is dus verstandig om daar van te voren goed over na te denken. De geloften worden genomen in een kort ritueel, meestal gecombineerd met het nemen van toevlucht.

Mahayana geloften voor één dag - zowel voor leken, monniken als nonnen

Er is een mogelijkheid geloften voor één dag te nemen, dit zijn de Mahayana-geloften voor één dag, die acht voorschriften heeft. De eerste keer dien je deze geloften te nemen bij iemand die ze zelf ook heeft genomen, maar daarna kun je ze ten overstaan van de boeddha's nemen die je je mentaal voorstelt.

De bodhisattva geloften - zowel voor leken, monniken als nonnen

Wanneer je het voornemen hebt om een boeddha te worden voor het welzijn van alle wezens, kun je ook de bodhisattva-gelofte nemen. Hier bestaan twee versies van: de wensende bodhisattva-gelofte en de ondernemende bodhisattva-gelofte.

(In bijvoorbeeld China en Japan vind je een totaal andere soort Bodhisattva gelofte, ook wel de Vier Grote Bodhisattva Geloften genoemd, die slechts vier regels bevat. Deze traditie is waarschijnlijk ontstaan in de zesde eeuw, door de Chinese meester Chih-i.)

Tantrische geloften en verplichtingen - zowel voor leken, monniken als nonnen

Voor het beoefenen van de verschillende klassen van tantra worden verschillende eisen gesteld aan de student, tenminste uiteraard weer toevlucht nemen, en meestal ook het nemen van de bodhisattva-geloften, en soms ook tantrische geloften.

Tantrische geloften zijn niet openbaar om verwarring te voorkomen bij mensen die geen tantra beoefenen. Daarnaast is een initiatie (toestemming) voor een bepaalde beoefening nodig van een gekwalificeerde leraar, en worden er ook soms extra verplichtingen genomen, zoals een dagelijkse beoefening of een verplichting tot het doen van een specifieke retraite, zie ook de pagina over Vadjrayana. Binnen de Nyingma traditie zijn er ook iets afwijkende geloften voor tantrische beoefenaars (zogenaamde ngakpa's). Anders dan bij de monniks- en nonnengeloftes is het celibaat geen voorschrift van de tantrische geloften.

Geloften voor monniken en nonnen

Het is in het boeddhisme mogelijk om verschillende niveau's van monniks- of nonnenwijding te ontvangen; van novice tot volledig gewijde monnik of non. Het is uiteraard niet nodig om monnik of non te worden om boeddhist te zijn, maar wanneer je je hele leven in het teken van de boeddhistische beoefening wilt stellen is dit een serieuze mogelijkheid. Volgens de boeddhistische Vinaya teksten die deze geloften beschrijven, is het celibaat altijd een onderdeel van de geloften voor monniken en nonnen. Simpel gezegd zijn monniken of nonnen die niet celibatair leven dus in de boeddhistische definitie geen monnik of non.

Zie als vervolg de pagina: Monniken en nonnen