De spirituele leraar

De betekenis en rol van een spirituele leraar (goeroe in het Sanskriet, Lama in het Tibetaans) is in de westerse cultuur minder bekend. Sommige mensen denken dat je bij een spirituele leraar vooral goedgelovig moet zijn en alles blindelings moet opvolgen, maar dat geldt niet in het boeddhisme. Blind geloven en geen eigen verantwoordelijkheid nemen zijn taboes waar iedere beoefenaar zich voor zou moeten hoeden.

Waarom een spirituele leraar?

Wanneer je boeddhisme alleen ziet als een intellectuele studie als aardrijkskunde of geschiedenis, dan heb je niet echt een goeroe nodig. Je kunt dan met 'gewone' leraren of professoren studeren om feitenkennis op te doen als een schoolse studie. Maar wanneer je jezelf echt op het spirituele pad wilt begeven en hoopt om de leer van de Boeddha zelf te realiseren, dan is al snel een goede leraar nodig.

Wanneer je in je eentje, zonder enige ervaring, besneeuwde bergtoppen wilt gaan beklimmen vraag je om moeilijkheden, ook al heb je een boek en een kaart bij je. De spirituele vriend is (net als een ervaren bergbeklimmer) nodig om niet te verdwalen en om gevaarlijke situaties te voorkomen.

Het is essentieel om te begrijpen dat een goeroe je kan helpen om je eigen wijsheid te ontwikkelen, want uiteindelijk is het de bedoeling dat we onze eigen verlichting en zelfs het boeddhaschap kunnen bereiken.

Hoe kies je een spirituele leraar?

"Een goeroe is iemand die je de ware natuur van je geest kan laten zien, en die de juiste remedies kent voor je mentale problemen. Iemand die zijn/haar eigen geest niet kent, kan nooit de geest van anderen kennen, en kan dus geen goeroe zijn."
Lama Yeshe

Een spirituele leraar kan een groot deel van je levensweg bepalen. Voordat je een persoonlijke relatie als leerling met een spirituele leraar aangaat, is het is dan ook essentieel om de verantwoordelijkheid te nemen om hem of haar eerst grondig te checken. Juist in de wereld van religie en spiritualiteit zijn er nogal wat charlatans actief, want het is altijd moeilijk te achterhalen wat de ware motivatie is van iemand, zeker van een charlatan. Iemand is wellicht heel vriendelijk en vertelt je allerlei nieuwe dingen, maar dat doen goede verkopers ook...

Enkele zaken om op te letten bij de keuze van een goeroe:

• Kwalificatie: hoe lang is hij/zij boeddhist, hoe lang heeft hij/zij gestudeerd en gemediteerd, en onder welke leraren?

• Gedrag: is het gedrag ethisch, geduldig en gemotiveerd door compassie?

• Mening van anderen: wat zeggen anderen over deze leraar? Let op: de volgelingen vinden charlatans ook geweldig, dus zoek of er controverses zijn met de leraar of de organisatie.

• Kennis en wijsheid: lijkt de leraar veel kennis en echte wijsheid te hebben, vooral over de leegte en zelfloosheid?

Eigenschappen van een leerling

Net zoals een spirituele leraar bepaalde eigenschappen dient te hebben, is het belangrijk te begrijpen dat ook een leerling aan een aantal voorwaarden moet voldoen voor een succesvolle samenwerking.

Een goede leerling probeert de drie slechte houdingen te voorkomen:

• als een omgekeerd vat: weigeren om te leren en veel scepsis

• als een lekkend vat: alles vergeten en geen interesse hebben

• als een vervuild vat: erg bevooroordeeld zijn en alles beter denken te weten dan de leraar

Ook zou een leerling moeten proberen om het volgende te zijn:

• 'open-minded', zonder veel vooringenomenheid

• intelligent en kritisch: iets kunnen begrijpen en niet alles blindelings geloven

• ambitie hebben: willen beoefenen en resultaten willen in de eigen geest, niet alleen schoolse studie

"Terwijl respect en openheid naar de goeroe belangrijk zijn voor je groei, fixeert blinde devotie je alleen op de persoonlijkheid van de leraar. Je kunt dan makkelijk beperkt worden door de persoonlijkheid van de leraar, in plaats van bevrijd te worden door de lessen."
Uit 'Opening the heart of compassion' door Lowenthal en Short.

Zie als vervolg de pagina: Belangrijkste tradities - Theravada, Mahayana en Vadjrayana