Wat is een thangka?

 

Thangka's zijn Tibetaanse rolschilderingen met boeddhistische onderwerpen. Doordat veel Tibetanen nomaden waren, was het essentieel dat ook afbeeldingen en decoraties makkelijk te vervoeren waren, vandaar dat rolschilderingen er erg populair waren.

Letterlijk betekent het Tibetaanse woord thang-ka: ‘vastgelegde boodschap’. In de aloude kunst van Tibetaanse rolschilderingen hebben alle figuren en heeft elk detail zijn specifieke betekenis.

Dat thangka’s meer zijn dan decoratieve plaatjes, ziet de toeschouwer wel, maar om de boodschap te ontcijferen is meer kennis nodig. Het ontcijferen van de boodschap komt niet op de eerste plaats: de allereerste bedoeling van een thangka is dat de afbeelding het hart raakt, de toeschouwer ‘iets doet’ en daardoor nieuwsgierig maakt naar die boodschap.

Het schilderen van thangka's was, en is, een hoog ontwikkelde en belangrijke uitdrukking van religieuze expressie in Tibet. Het is een medium waardoor de hoogste idealen van het boeddhisme naar buiten geroepen worden en tot leven worden gebracht. Een afbeelding van een boeddha functioneert als een ‘landkaart’ bij onderricht. Vroeger trokken monniken van dorp naar dorp om daar, aan de hand van thangka’s die ze opgerold met zich meedroegen, de leer van de Boeddha uit te leggen.
Daarnaast functioneert een thangka als focus en ondersteuning voor het beoefenen van boeddhisme, bijvoorbeeld als hulpmiddel bij meditatie, en dient het als constante herinnering aan het hebben van vertrouwen in het pad dat Boeddha heeft uitgestippeld.
Op een dieper niveau zijn thangka's de visuele expressie van de volledig ontwaakte staat van verlichting, het ultieme doel van het Boeddhistische spirituele pad.

Thangka’s worden getekend volgens een raster, dat precies de juiste afmetingen en proporties van elke boeddha of bodhisattva aangeeft, zoals gebaseerd op de traditionele iconografie van Tibet. Die juiste verhoudingen zijn belangrijk omdat de afbeeldingen informatie overbrengen en een ondersteuning zijn voor het spirituele pad. De kennis van deze verhoudingen en van de betekenis van de verschillende symbolen wordt al eeuwen doorgegeven van vader op zoon, van leraar op leerling.

 

"Alle elementen van een Tibetaanse religieuze schildering hebben een symbolische waarde. Deze symbolen dienen als hulpmiddel om innerlijke kwaliteiten op het spirituele pad te ontwikkelen. De boeddha-afbeeldingen zelf worden beschouwd als voorstellingen van specifieke aspecten van de verlichting. Manjushri bijvoorbeeld belichaamt wijsheid en Avalokiteshvara belichaamt mededogen. Respectvol zijn tegenover zulke boeddha-afbeeldingen heeft daarom het effect van respect bewijzen aan wijsheid en mededogen, wat op zijn beurt weer als bron van inspiratie werkt om zelf deze kwaliteiten te ontwikkelen."
Zijne heiligheid de 14e Dalai Lama (van het voorwoord van 'Mystical Arts of Tibet').